Skutki zapłaty podatku przez osobę trzecią
Zgodnie z uchwałą 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 maja 2008r. (sygn. I FPS 8/07), „Zapłata, o której mowa w art. 59 § 1 pkt 1 w związku z art. 60 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2004 r., dokonana przez inny podmiot w imieniu podatnika nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego tego podatnika.”
Uchwała ta spotkała się z raczej chłodnym przyjęciem przez doktrynę – doczekała się krytycznych i częściowo krytycznych glos – trudno się dziwić.
Dlaczego?
Zgodnie z powoływaną uchwałą, mimo, iż faktycznie na konto właściwego urzędu skarbowego wpłynie właściwa kwota podatku, to gdy zamiast podatnika dokona tej czynności inna osoba – zobowiązanie nie wygasa, tj. w przypadku zapłacenia przez osobę trzecią naszego podatku, świadczenie takie nie zostanie zaliczone na poczet ciążącego na nas obowiązku.
Wynika to ze ściśle osobistego charakteru zobowiązania podatkowego.
Konsekwencje zapłaty podatku „za” inną osobę są daleko idące dla obu stron – podatnik nie ureguluje swojego zobowiązania, ale wyręczająca go osoba trzecia będzie miała problem, by ową kwotę podatku odzyskać. Nie jest to możliwe w drodze zwrotu nadpłaty. Pozostaje zatem droga przepisów dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia i świadczenia nienależnego.
Czy istnieją wyjątki od tej zasady?
Oczywiście, nie powinno być problemu, gdy jeden z małżonków pokryje ze swojego konta zobowiązanie drugiego (tylko w przypadku wspólności majątkowej!) lub gdy posłużymy się instytucją tzw. wyręczyciela (posłańca), z tym, że w tym drugim przypadku osoba wyręczyciela tylko w sensie technicznym dokonuje zapłaty podatku, nie rozlicza się z podatku ze swoich zasobów pieniężnych
i musi ona wyraźne zaznaczyć, iż kwota przeznaczona na zapłatę podatku pochodzi ze środków podatnika oraz że działa jako posłaniec.
W sytuacji, która stała się osią sporu owocującego uchwałą I FPS 8/07 nie wystarczyło, by w tytule przelewu spółka zaznaczyła, że działa w imieniu innej spółki („w im. R.”), gdyż na pytanie organu podatkowego, czy działa jako posłaniec – nie udzieliła odpowiedzi, więc organ podatkowy nie zaliczył wpłaty na poczet podatku, obciążającego inną spółkę.
Nie pomogło również podnoszenie, iż spółki łączył stosunek pełnomocnictwa, a przepisy Ordynacji podatkowej nie zawierają żadnych regulacji ograniczających możliwość zapłaty podatku przez pełnomocnika – co było akurat niecelnym strzałem, gdyż zgodnie z art. 137 § 1 Ordynacji podatkowej „Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych”.
Zmiany tej sytuacji i jej usystematyzowania doczekamy się być może już niedługo, gdy w życie wejdzie nowa Ordynacja Podatkowa, której autorzy pochylili się nad tym problemem.
Aktualnie projekt po I czytaniu trafił do Komisji Finansów Publicznych.