Zmiany w prawie – BTE, czyli Bankowy Tytuł Egzekucyjny
Nieodłącznym elementem umowy kredytu zawieranej pomiędzy bankiem a klientem jest oświadczenie o poddaniu się egzekucji. Dokument ten zazwyczaj zawiera termin, do którego bank ma prawo skierować wniosek do sądu o nadanie BTE klauzuli wykonalności, oraz kwotę, do której maksymalnie bank może określić swoje roszczenie w stosunku dłużnika. W praktyce upoważnia to bank do wystawienia BTE, który z kolei stanowi wyjątek na drodze dochodzenia swych roszczeń
w postępowaniu egzekucyjnym. Standardowa procedura przewiduje bowiem merytoryczne rozpoznanie sprawy przez sąd, po czym zwycięska strona powodowa może złożyć wniosek do komornika o wszczęcie i prowadzenie egzekucji z majątku dłużnika. Banki korzystają w tym wypadku
z przywileju, dzięki któremu mogą ominąć drogę sądową ograniczając się jedynie do zbadania wymogów formalnych BTE przez sąd. Jest to niezwykle wygodne narzędzie i nader często używane przez banki.
ZMIANY
Postanowienie o nadaniu BTE klauzuli wykonalności jest wydawane na posiedzeniu niejawnym, bez wiedzy dłużnika. Prawo nakłada na komornika obowiązek poinformowania dłużnika o wszczęciu egzekucji, który to dłużnik ma 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia na złożenie zażalenia. Oznacza to nic więcej niż fakt, że dłużnik dowiaduje się o jakimkolwiek postępowaniu przeciwko niemu dopiero w chwili wszczęcia egzekucji.
Sytuacja jednak uległa zmianie z mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 kwietnia 2015r. Dotyczy on pytania prawnego wystosowanego przez Sąd Rejonowy w Koninie, dotyczącego zgodności przepisów o BTE z konstytucyjnymi zasadami równego traktowania przez prawo. Sąd zauważył, że „Taka sytuacja rodzi przekonanie społeczne, iż podmiot prawny o dużej sile ekonomicznej może korzystać z rozwiązań prawnych, które uprzywilejowują go w stosunku do innych podmiotów, z uwagi na jego znaczne możliwości finansowe”. Trybunał Konstytucyjny przychylił się do takiej argumentacji. Jak zauważyła sędzia-sprawozdawca Teresa Liszcz „BTE stawia bank na pozycji sędziego we własnej sprawie, podczas gdy bank i klient powinni być równymi stronami stosunku prawnego”. Z mocy wyroku TK art. 96 ust. 1 i 97 ust. 1 tracą moc obowiązująca z dniem 1 sierpnia 2016r. – tak długi czas na wejście w życie ma umożliwić bankom
i systemowi prawnemu dostosowanie się do nowej sytuacji. Trudno jednak twierdzić, że banki zrezygnują z wygodnego i szybkiego sposobu wszczęcia egzekucji. Praktyka pokazuje, że wiele instytucji finansowych stosuje w umowach pożyczki lub kredytu konstrukcję weksla in blanco. Jest to o tyle dogodne, że realizacja zaległego świadczenia ma wiele wspólnych cech z BTE.
OBRONA PRZED BTE
Co jednak można zrobić, gdy problem BTE dotknie nas samych?
Narzędziem dłużnika, przeciwko któremu został wystawiony BTE z klauzulą wykonalności, jest zażalenie na postanowienie sądu o nadaniu BTE klauzuli – pozbawienie BTE klauzuli wykonalności bowiem uniemożliwia prowadzenie egzekucji, a o to przecież dłużnikowi chodzi. Dłużnik jednak może w zażaleniu powoływać się jedynie na zarzuty formalne związane
z dopuszczalnością nadania klauzuli wykonalności. Oznacza to, że powołać się można przede wszystkim na aspekty formalne, wynikające z art. 96 ust. 2 prawa bankowego oraz odpowiednich przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
Praktyka pokazuje, że każdy BTE jest inny, nawet wśród tych, wystawianych przez jeden bank – trudno jest więc znaleźć uniwersalną receptę na skuteczne zażalenie. Warto jednak walczyć, gdyż mimo, że po uchyleniu przez sąd klauzuli wykonalności, bank może poprawić to, czego wcześniej się dopilnował i złożyć wniosek o nadanie klauzuli ponownie, dłużnikowi nadal przysługuje prawo do obrony poprzez złożenie zażalenia. Po drugie – przy korygowaniu błędów bankowi może zaszkodzić czas, bowiem podczas tego może minąć termin, przewidziany w oświadczeniu o poddaniu
się egzekucji.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego pozbawia więc banki przydatnego i często przez nie używanego narzędzia. Stanie się to jednak dopiero w 2016 r., co nie przeszkadza – jak widać powyżej
– w skutecznej obronie przed tym narzędziem do tego czasu.”